Ontmoeting met Antonio Vivaldi

Ontmoeting met Antonio Vivaldi

Luister en leer hoe grote klassieke componisten hun belangrijke werken hebben gemaakt en hoe hun levenspad daarop van invloed was. Stemkunstenaars als Ageeth Scherphuis, Kees Brusse en Ank van der Moer plaatsen de muziek in hun tijd en de samenleving van toen, rijkelijk geïllustreerd met muziekfragmenten. De tien delen van deze serie zijn gewijd aan Robert Schumann, Franz Liszt, Joseph Haydn, Guiseppe Verdi, Antonio Vivaldi, Johannes Brahms en Wolfgang Amadeus Mozart. Drie afzonderlijke delen bestrijken het wezen van muziek, de opera en de geschiedenis van de sonate. De serie stamt uit de jaren zestig en is bedoeld voor de jeugd van toen, maar verleidt in de 21-ste eeuw het oor van jong en oud.

Antonio Vivaldi

Antonio Lucio Vivaldi (Venetië, 4 maart 1678 - Wenen, 28 juli 1741) geldt als een van de invloedrijkste componisten van de barokperiode. Hij was niet alleen een virtuoos violist, maar ook priester en muziekpedagoog. Zijn oeuvre is omvangrijk: Vivaldi schreef meer dan zevenhonderd composities, waaronder ruim vijfhonderd concerten, minstens zesenveertig opera's, tientallen religieuze werken, sonates en kamermuziekstukken. Zijn bekendste werk is zonder twijfel Le Quattro Stagioni (De vier jaargetijden), een cyclus van vier vioolconcerten die het verloop van het jaar in muziek verklankt.

Levensloop en opleiding

Vivaldi werd geboren in Venetië en kreeg direct na zijn geboorte een nooddoop vanwege gezondheidsproblemen, vermoedelijk veroorzaakt door een aardbeving op die dag. Zijn vader was aanvankelijk kapper maar werkte later als violist in de San Marco-basiliek. Antonio was de oudste van minstens acht kinderen. Op jonge leeftijd leerde hij viool van zijn vader en later vermoedelijk orgel van Giovanni Legrenzi. Zijn muzikale ontwikkeling werd al vroeg gestimuleerd in het muzikale klimaat van Venetië.

Vivaldi volgde naast zijn muziekstudie ook een opleiding tot priester. In 1703 werd hij tot priester gewijd, maar vanwege zijn zwakke gezondheid - waarschijnlijk leed hij aan astma - vervulde hij zijn priesterlijke taken slechts kort. Al snel werd hij bekend als "Il Prete Rosso", de rode priester, vanwege zijn opvallende haarkleur.

Begin van het succes

Antonio Vivaldi werd al snel aangesteld als vioolleraar en componist bij het Ospedale della Pietà, een Venetiaans weeshuis voor meisjes. Hier bracht hij een groot deel van zijn werkzame leven door en schreef hij een groot aantal concerten en koorwerken. Vivaldi's band met dit instituut bleek vruchtbaar: zijn muziek kreeg lof vanuit heel Europa en zijn populariteit als uitvoerend musicus en componist groeide gestaag.

Reizend componist

Vivaldi reisde veel: hij werkte enige tijd als kapelmeester in Mantua en bezocht steden als Rome en Wenen. In deze periode breidde hij zijn netwerk uit en kwam hij in contact met vorsten, adel en andere musici. Zijn composities werden overal in Europa uitgevoerd en vaak bewerkt door tijdgenoten - niet in de laatste plaats door Johann Sebastian Bach, die diverse Vivaldi-concerten als inspiratie nam voor eigen werk.

Werken en invloed

Het oeuvre van Vivaldi is breed en divers. Enkele hoogtepunten zijn: - Le Quattro Stagioni: deze vier vioolconcerten blijven een icoon van de barokmuziek.

- Religieuze werken zoals het Gloria in D, Nisi Dominus en Stabat Mater, die ook nu nog regelmatig worden uitgevoerd.

- Opera's: hoewel Vivaldi veertig tot vijftig opera's componeerde, zijn slechts enkele hiervan bewaard gebleven en in moderne tijden opnieuw opgevoerd.

- Kamermuziek en sonates: naast monumentale concerten componeerde Vivaldi talloze werken voor kleinere bezetting.

Nalatenschap

Aan het einde van zijn leven vertrok Vivaldi naar Wenen, waar zijn carrière tanende was en zijn muziek minder werd gewaardeerd. Hij stierf in armoede in 1741. Na zijn dood raakte een groot deel van zijn muziek in vergetelheid tot een heropleving in de eerste helft van de twintigste eeuw, waarbij onder meer zijn manuscripten werden herontdekt. Sindsdien wordt Vivaldi beschouwd als een van de grote vernieuwers van de barok en geniet zijn muziek wereldwijde faam.

Vandaag de dag blijft Antonio Vivaldi een van de meest geliefde componisten voor uitvoerders en publiek, met regelmatig uitgevoerde concerten, operaproducties en talloze opnames van zijn werken. Zijn invloed op andere componisten, zowel tijdens zijn leven als lang erna, is onmiskenbaar.

Anekdotes

Hoewel Vivaldi priester was, wordt hij verondersteld vele liefdesaffaires gehad te hebben, onder meer met de zangeres Anna Giraud. Met haar werd hij ervan verdacht plagiaat gepleegd te hebben ten aanzien van enkele oude Venetiaanse opera's die hij een beetje aanpaste aan haar stem. Dit bracht hem in conflict met Benedetto Marcello, die een pamflet tegen Vivaldi schreef.

Volgens Grégoire Orloff zou Vivaldi zich ooit tijdens het opdragen van de mis even teruggetrokken hebben in de sacristie om een fugasubject dat hem obsedeerde, uit te schrijven.

© 2025 Ontmoeting met... (Audiobook): 9789493271906

Release date

Audiobook: 29 September 2025