Joep Leerssen

Bestaat er zoiets als een Europese identiteit? Deelt een Oostenrijker iets met een Belg dat ze niet met een Cubaan of een Canadees gemeen hebben? Europa bestaat, maar misschien vooral als beeldvorming. En dat zelfbeeld dat wij Europeanen met ons meedragen is vaag, divers en veranderlijk. In deze collegereeks graaft Joep Leerssen in de culturele geschiedenis van Europa, op zoek naar de elementen die samen dat caleidoscopische, tegenstrijdige, vage zelfbeeld uitmaken. Hoewel dat Europese zelfbeeld door de tijd sterk verandert, verdwijnen oude beelden niet volledig: nieuwe beelden ontstaan maar oude blijven actief.

Sterk veranderlijk is wat in de verschillende historische perioden als geografische kern van Europa werd gezien. Dat verschuift van het Oostelijke Middellandse Zeegebied, naar Rome, Parijs, Londen en nu Berlijn. Ook wie er niét bij Europa hoort, verandert. Eerst waren de barbaren de tegenpool, later islamieten en nog later Amerikanen. Er zijn ook elementen die blijven. Leerssen verkent die in anekdotische uitweidingen over types/thema's zoals 'de jager', de femme fatale, de bohemien, achthoekige kerken en de auteursfilm.

De synopsis van het hoorcollege Echo's van Europa wordt als pdf-bestand meegeleverd.

Dit hoorcollege is georganiseerd in samenwerking met de Rode Hoed.

Inhoud

College 1. Europa als archipel: het voortleven van de Oudheid en het Christendom

H1. Ouverture en stappenplan

H2. Imagologie en de eerste fundamenten van een Europees zelfbeeld

H3. Een Europa van eilanden en kusten

H4. Cultureel vlechtwerk: alfabetten, gebouwen en invloeden

College 2. Europa als systeem: geleerdheid en ordening

H5. Na het grote schisma: Westerse geleerdheid en universiteiten

H6. Academies en bibliotheken in de publieke sfeer

H7. Systematisering van de geleerdheid en het kritische denken

H8. Encyclopedieën, Verlichting en een Eurocentrisch mensbeeld

College 3. Europa als onderneming: confrontatie met de natuur

H9. Kolonialisme

H10. Exotisme

H11. Morele kritiek

H12. Temperament en het verlangen naar passie

College 4. Europa als labyrint: bloed in de achteruitkijkspiegel

H13. Invloeden op het Europese zelfbeeld

H14. Het duistere hart en de innerlijke barbaar

H15. Out of Auschwitz: gemengde gevoelens in een moreel labyrint

H16. De Europese identiteit: ingewikkeld