Het nationaalsocialisme als rancuneleer

Een van de bekendste essays van Menno ter Braak, waarin hij zijn bezorgdheid om de grondslagen van het opkomende nationaalsocialisme uit. Tachtig jaar later is zijn gedachtegoed nog steeds actueel.

Het nationaalsocialisme als rancuneleer is een van de bekendste essays van Menno ter Braak, waarin hij zijn bezorgdheid om de grondslagen van het opkomende nationaalsocialisme uit. Tachtig jaar later is zijn gedachtegoed nog steeds actueel. Volgens Ter Braak behoort 'de rancune (...) tot de meest essentiële verschijnselen van onze cultuur'. Onze democratie is gericht op gelijke rechten voor iedereen, maar juist dit principe ‒ dat in praktijk onhaalbaar is ‒ zorgt voor onderlinge spanningen en rancune. Deze maatschappelijke wrok leidt vervolgens tot wat Ter Braak een 'haten om het haten' noemt; bij het nationaalsocialisme zijn het de joden die als haatobject fungeren. Ook in de eenentwintigste eeuw heerst er onvrede die gepaard gaat met wrok. De opkomst van het populisme, dat bij uitstek op onvrede is gebaseerd, is een goed voorbeeld van hedendaags, maatschappelijk ressentiment. Dit ressentiment is nooit te voorkomen, het is inherent aan ons menselijk bestaan, maar Ter Braak laat wel zien hoe belangrijk het is om 'de macht van het ressentiment over onze geheele cultuur' te erkennen, en 'als rancune te erkennen wat uit rancune voortkomt'.

© 2022 Uitgeverij G.A. Van Oorschot B.V. (E-raamat): 9789028263017

Väljaandmise kuupäev

E-raamat: 1. veebruar 2022