Ontmoeting met Johannes Brahms

Ontmoeting met Johannes Brahms

Luister en leer hoe grote klassieke componisten hun belangrijke werken hebben gemaakt en hoe hun levenspad daarop van invloed was. Stemkunstenaars als Ageeth Scherphuis, Kees Brusse en Ank van der Moer plaatsen de muziek in hun tijd en de samenleving van toen, rijkelijk geïllustreerd met muziekfragmenten. De tien delen van deze serie zijn gewijd aan Robert Schumann, Franz Liszt, Joseph Haydn, Guiseppe Verdi, Antonio Vivaldi, Johannes Brahms en Wolfgang Amadeus Mozart. Drie afzonderlijke delen bestrijken het wezen van muziek, de opera en de geschiedenis van de sonate. De serie stamt uit de jaren zestig en is bedoeld voor de jeugd van toen, maar verleidt in de 21-ste eeuw het oor van jong en oud.

Johannes Brahms

Johannes Brahms (Hamburg, 7 mei 1833 - Wenen, 3 april 1897) was een Duitse componist, dirigent, organist en pianist en een van de grootste componisten uit de Duitse muziekgeschiedenis.

Jeugd en opleiding

Brahms werd op 7 mei 1833 geboren in een armoedige buurt in Hamburg, een stad waar muziek altijd een belangrijke rol speelde. Zijn vader, aanvankelijk straatmuzikant, speelde hoorn en contrabas, terwijl zijn moeder kleermaakster was. Al op jonge leeftijd bleek Brahms over een uitzonderlijk muzikaal talent te beschikken. Op zijn zevende begon hij pianoles te volgen bij Otto Friedrich Cossel. Niet veel later speelde hij werken van Beethoven en vertoonde hij zich als wonderkind. Een tournee naar de Verenigde Staten werd afgeslagen op advies van zijn leraren, zodat zijn talent zich op een gezonde manier kon blijven ontwikkelen. Uiteindelijk kreeg hij les van Eduard Marxsen, een belangrijke figuur in zijn muzikale vorming.

Om zijn familie te ondersteunen speelde Brahms vanaf zijn dertiende vaak piano in kroegen en bordelen, een werk dat hem tegenstond maar noodzaak was vanwege hun armoede. In zijn vrije tijd verdiepte hij zich in poëzie en begon hij volksliedjes te verzamelen en te arrangeren. Zijn eerste officiële compositie - het Scherzo op. 4 - ontstond in 1851.

Doorbraak en ontmoetingen

De echte doorbraak kwam in 1853, toen Brahms samen met de Hongaarse violist Eduard Reményi op tournee ging. Tijdens deze reis ontmoette hij in Düsseldorf het echtpaar Robert en Clara Schumann. Robert Schumann herkende direct Brahms' uitzonderlijke capaciteit en schreef lovend over hem, waardoor Brahms in één klap nationale bekendheid verwierf. Schumann werd een mentor; Brahms bleef tot het einde toe bevriend met Clara.

Na Schumanns overlijden was Brahms actief als dirigent, onder meer in Detmold, en gaf les aan prinses Friederike. In 1863 werd hij koordirigent bij de Singakademie in Wenen, de stad die zijn tweede thuis zou worden.

Componist tussen oud en nieuw

Brahms stond bekend als een componist met diepe wortels in de klassieke traditie, geïnspireerd door componisten als Bach, Mozart, Haydn, Beethoven en Schubert. In 1860 ondertekende hij een manifest tegen de zogenaamde Nieuwduitse School van Wagner en Liszt, waarvan de aanhangers een meer radicale 'toekomstmuziek' voorstonden. Volgens zijn bewonderaar Arnold Schönberg zat er echter ook veel innovatie in Brahms' werk - met name in zijn harmonische ideeën, ritmiek, en pianotechniek.

Rijpe jaren en belangrijkste werken

Zijn belangrijkste werken omvatten vier symfonieën - de eerste werd zelfs de 'Tiende van Beethoven' genoemd - en grootse koorwerken als Ein deutsches Requiem. Wereldwijde beroemdheid ontstond door onder meer de Hongaarse Dansen, het Vioolconcert, de Pianoconcerten, de Haydn-variaties en kamermuziek zoals het Klarinetkwintet en diverse strijkkwartetten en -kwintetten.

Brahms creëerde nooit een gezin. Zijn leven stond volledig in het teken van de muziek en de mensen die hem na stonden, onder wie Clara Schumann. Zijn vrijgezellenbestaan was een bewuste keuze. In zijn latere leven verbleef hij vaak in Italië en hield zich bezig met reizen.

Nalatenschap

In 1897 overleed Brahms op 63-jarige leeftijd in Wenen, vermoedelijk aan leverkanker. Zijn begrafenis was een nationaal evenement en zijn graf bevindt zich in de buurt van Beethoven en Schubert, die hij bewonderde. Zijn oeuvre wordt gerekend tot de late romantiek: gelijktijdig behoudend en vernieuwend, en van enorme invloed op de westerse muziekgeschiedenis. Brahms heeft zijn eigen plek tussen de grootste namen - niet eenzaam aan de top, maar als de onmisbare schakel tussen de Weense klassieke school en het neoclassicisme van de twintigste eeuw.

© 2025 Ontmoeting met... (Audiobook): 9789493271913

Tanggal rilis

Audiobook: 29 September 2025