App Store

Google Play

is Device Banner Block 894x1036

Stígðu inn í heim af óteljandi sögum

Hlustaðu og lestu

Illugi Jökulsson

Hinn fjölfróði útvarps- og fjölmiðlamaður, rithöfundurinn Illugi Jökulsson kynnir hlustendur Storytel efni gamalla íslenskra bóka af öllu tagi. Þar getur verið um að ræða ævisögur og endurminningar, sögurit og frásagnir af öllu tagi, þjóðsögur, skrímslasögur og hvaðeina milli himins og jarðar.

Skræður

Ida Pfeiffer var þýsk kona sem ferðaðist um landið 1845. Hún gaf út ferðasögu sína í Þýskalandi fáeinum árum síðar, og bera skrif hennar vott um ríka athyglisgáfu og leiða ýmislegt forvitnilegt í ljós um staðhætti og mannlíf á Íslandi undir miðja 19. öld séð með auga gestsins.

Skræður: 99 – Íslandsferð Idu Pfeiffer 1845: Fyrri hluti - Íslenskar konur, dramb og hörmuleg húsakynni

Ida Pfeiffer var þýsk kona sem ferðaðist um landið 1845. Í þessu kasti númer 2 úr minningum hennar segir hún frá ferðalögum sínum um landið, fegurð landsins en líka undarlegu hátterni hinna innfæddu. Þeir fylgjast sífellt með henni eins og naut góna á nývirki, og þykir henni oft nóg um. Hún er látin gista í kirkjum, sem virðast notaðar eins og geymsluhús, og sóðaskapurinn hvarvetna er yfirgengilegur.

Skræður: 100 – Íslandsferð Idu Pfeiffer 1845: Seinni hluti - fegurð landsins og sóðaskapur innfæddra

Þetta er seinna kastið upp úr ferðasögu John Ross Brown sem kom hingað til landsins árið 1862 og skrifaði létta og skemmtilega ferðasögu. Hann lýsir landi og þjóð á fjörlegan hátt, og kynnum sínum af Íslendingum eins og til dæmis Geir Zoega sem var leiðsögumaður hans á hluta ferðalagsins, og vakti heilmikla eftirtekt ferðalangsins. Geir varð síðar einn mesti athafnamaður landsins, svo mynd Ross Brown af honum hefur heilmikið gildi.

Skræður: 95 – Ferðasaga John Ross Brown II

Í þessu seinna kasti er haldið áfram að lesa úr æviminningum Björgúlfs Ólafssonar læknis, sem starfaði á Borneó og víðar í Indónesíu á árum fyrri heimsstyrjaldar. Margt kemur framandlega fyrir sjónir og lýsingar Björgúlfs eru fullar af furðu aðkomumannsins en um leið hlýju og velvild. Hann lýsir líka dramatískum atburðum, til dæmis krókódílaveiðum þegar mikið gengur á, vægast sagt. Og mannlífið er auðugt og skemmtilegt.

Skræður: 98 – Íslenskur læknir á framandi slóðum: Björgúlfur á Borneo 2

Þórdís Ebenesersdóttir hét íslensk alþýðustúlka, fædd 1808. Hún varð vinnukona hjá Guðmundi Ólafssyni bónda á Vindhæli nálægt Skagaströnd í Húnavatnssýslu og leið ekki á löngu þar til menn þóttust verða varir við að hún væri farin að gefa bónda hýrt auga. Gallinn var sá að hann var giftur og tók nú við ótrúleg atburðarás þar sem ástir og örlög einstaklinga vógust á við afskiptasöm yfirvöld sem ekki bjóða sér að alþýðufólk fengi að haga lífi sínu eins og því sjálfu þóknaðist. Magnús Björnsson á Syðra-Hólmi skrifaði magnaða frásögn um „húsfrú Þórdísi“ sem hér er lesið úr. Fyrra kast af tveimur.

Skræður er heitið á nýju hlaðvarpi sem hinn fjölfróði útvarps- og fjölmiðlamaður Illugi Jökulsson sér um. Þar kynnir hann hlustendum Storytel efni gamalla íslenskra bóka af öllu tagi. Þar getur verið um að ræða ævisögur og endurminningar, sögurit og frásagnir af öllu tagi, þjóðsögur, skrímslasögur og hvaðeina milli himins og jarðar. Illugi kynnir efnið vandlega, segir frá bakgrunni frásagnanna, styttir og dregur saman ef þörf krefur og í tilfelli elstu bókanna lagar hann stundum textann að eyrum nútímafólks. En fyrst og fremst fá hinar gömlu skræður og fróðleikur þeirra að njóta sín. Stórskemmtilegir þættir sem enginn fróðleiksfús hlustandi ætti að láta framhjá sér fara!

Skræður: 02 – Yfirvöldin bönnuðu henni að giftast: Um litríka og átakanlega ævi Þórdísar Ebenesersdóttur I

Hér er að finna nokkrar skemmtilegar sögur um fjölkunnuga menn er bjuggu í Grímsey á 18. öld og Oscar Clausen tók saman fróðleik. Hér segir fyrst frá bræðrunum Jóni Selkolli og Jóni Grímseyjarformanni, en sá síðarnefndi dó með mjög voveiflegum hætti og var bróður hans kennt um. Síðan segir einkum frá viðskiptum Antoníusar, syni Selkolls, við mektarmenn og góðbændur, en hann var svo rammlega göldróttur að lík hans rotnaði ekki einu sinni eftir að hann var jarðsettur og lentu Grímseyingar í miklum vandræðum með fót af honum!

Skræður: 59 – Galdramenn í Grímsey: Sögn og saga Oscars Clausens I

Hér segir af skelfilegum valdamönnum á Íslandi á 18. öld, þeim Ólafi Árnasyni sýslumanni á Barðaströnd og Halldóru konu hans. Bæði voru þau orðlögð fyrir ágrind og fégræðgi, og höfðu allar klær úti til að afla fjár. Meðal annars gekk Ólafur hart fram gegn raunverulegum og ímynduðum glæpamönnum, svo hann gæti sjálfur hirt þær sektir sem þeir voru dæmdir í, en jafnframt hafði hann sér til hjálpar óvenju marga og harkalega böðla. Þetta er frásögn um ljótt og vont réttarfar á Íslandi.

Skræður: 60 – Dómharður, vondur valdamaður: Sögn og saga Oscars Clausens II

John Ross Brown var ungur og gáskafullur Breti sem kom hingað til lands árið 1862 og skrifaði fjöruga ferðasögu sína og gaf út. Þar lýsir hann háttum Íslendinga almennt og dregur upp ágætar mannlýsingar af fólki sem hann hittir fyrir. Sérstaklega athyglisverðar þykja nú til dags lýsingar hans á samskiptum karla og kvenna í baðstofum fyrri tíma. Sumir hafa talið lýsingarnar frábært dæmi af kvennakúgun, en aðrir benda á að óhjákvæmilegri verkaskiptingu samfélagsins hafi verið um að kenna. Umfram allt er lýsing Ross Browns þó fjörmikil og skörp.

Skræður: 94 – Ferðasaga John Ross Brown I

Þetta er annað kast upp úr Minningum þeim sem Guðrún Borgfjörð skildi eftir sig þegar hún lést 1930 og gefnar voru út árið 1946. Hér lýsir hún á bráðskemmtilegan hátt mörgu úr bæjarlífi Reykjavíkur, allt frá heimili Jóns Guðmundssonar ritstjóra sem var bæði fjörugt og litríkt, og til rottugangs og heldur subbulegra aðfara sumra læknanna í Reykjavík, en skortur þeirra á hreinlæti og vönduðum vinnubrögðum þætti ekki góður nútildags. Alltaf er Guðrún með augun hjá sér og kemur auga á merkilega atburði, stóra sem smáa.

Skræður: 11 – Rottugangur og subbulegir læknar í Reykjavík: Minningar Guðrúnar Borgfjörð II

Í þessum kasti er gluggað í langa grein sem séra Þorkell Björnsson skrifaði í tímarit Hins íslenska bókmenntafélags og birti laust fyrir aldamótin 1900. Greinin hét „Fyrir 40 árum“ og þar lýsti hann aðstæðum á íslenskum sveitabæ í Skagafirði um það leyti sem hann var að alast upp. Fjallað er um hjátrú, skemmtanir, sóðaskap, förumenn og fleira, og svo opinská var lýsing Þorkels að næstu misseri mátti hann standa í miklum ritdeilum um hvort lýsingar hans hefðu verið of níðangurslegar og neikvæðar.

Skræður: 14 – Hjátrú, förumenn og sóðar í Skagafirði á 19. öld: Séra Þorkell Björnsson segir frá

Þetta er fimmta og síðasta kastið upp úr endurminningum hinnar dönsku sýslumannsfrúar á Austurlandi í byrjun 19. aldar. Einlægar og opinskáar lýsingar hennar eru samar við sig, bæði um hagi hennar sjálfrar og Íslendinga almennt. Í þessu kasti er meðal annars lýst mikilli svaðilför sem Gyða og fjölskylda fóru yfir hálendið íslenska en þar voru bæði hún og börn hennar í mikilli hættu. Þórður eiginmaður Gyðu hafði þá fengið veitingu fyrir Árnessýslu í stað Múlasýslu en dvöl hjónanna á Íslandi styttist nú mjög. Hún hvarf frá Íslandi reynslunni ríkari.

Skræður: 08 – Á dögum hundadagskóngsins: Endurminningar Gyðu Thorlacius V

Hlustaðu og lestu

Other podcasts you might like ...