App Store

Google Play

is Device Banner Block 894x1036

Stígðu inn í heim af óteljandi sögum

Hlustaðu og lestu

Illugi Jökulsson

Hinn fjölfróði útvarps- og fjölmiðlamaður, rithöfundurinn Illugi Jökulsson kynnir hlustendur Storytel efni gamalla íslenskra bóka af öllu tagi. Þar getur verið um að ræða ævisögur og endurminningar, sögurit og frásagnir af öllu tagi, þjóðsögur, skrímslasögur og hvaðeina milli himins og jarðar.

Skræður

Gvendur dúllari var einn þeirra óvenjulegu manna sem pössuðu illa inn í hefðbundið íslenskt samfélag á 19. öld. Hann var ekki „eins og fólk er flest“ og lengst af ævinnar flakkaði hann um sveitir og lifði á því sem fólk lagði honum til. Til skemmtunar bauð hann upp á svokallað „dúll“ sem var eins konar söngl í mörgum tilbrigðum. En hann var líka nokkuð stórskorinn karakter og í hópi frægustu förumanna á sinni tíð.

Skræður: 71 – Okkar sérkennilegu flakkarar I: Gvendur dúllari

Í þessu seinna kasti er haldið áfram að lesa úr æviminningum Björgúlfs Ólafssonar læknis, sem starfaði á Borneó og víðar í Indónesíu á árum fyrri heimsstyrjaldar. Margt kemur framandlega fyrir sjónir og lýsingar Björgúlfs eru fullar af furðu aðkomumannsins en um leið hlýju og velvild. Hann lýsir líka dramatískum atburðum, til dæmis krókódílaveiðum þegar mikið gengur á, vægast sagt. Og mannlífið er auðugt og skemmtilegt.

Skræður: 98 – Íslenskur læknir á framandi slóðum: Björgúlfur á Borneo 2

Þórdís Ebenesersdóttir hét íslensk alþýðustúlka, fædd 1808. Hún varð vinnukona hjá Guðmundi Ólafssyni bónda á Vindhæli nálægt Skagaströnd í Húnavatnssýslu og leið ekki á löngu þar til menn þóttust verða varir við að hún væri farin að gefa bónda hýrt auga. Gallinn var sá að hann var giftur og tók nú við ótrúleg atburðarás þar sem ástir og örlög einstaklinga vógust á við afskiptasöm yfirvöld sem ekki bjóða sér að alþýðufólk fengi að haga lífi sínu eins og því sjálfu þóknaðist. Magnús Björnsson á Syðra-Hólmi skrifaði magnaða frásögn um „húsfrú Þórdísi“ sem hér er lesið úr. Fyrra kast af tveimur.

Skræður er heitið á nýju hlaðvarpi sem hinn fjölfróði útvarps- og fjölmiðlamaður Illugi Jökulsson sér um. Þar kynnir hann hlustendum Storytel efni gamalla íslenskra bóka af öllu tagi. Þar getur verið um að ræða ævisögur og endurminningar, sögurit og frásagnir af öllu tagi, þjóðsögur, skrímslasögur og hvaðeina milli himins og jarðar. Illugi kynnir efnið vandlega, segir frá bakgrunni frásagnanna, styttir og dregur saman ef þörf krefur og í tilfelli elstu bókanna lagar hann stundum textann að eyrum nútímafólks. En fyrst og fremst fá hinar gömlu skræður og fróðleikur þeirra að njóta sín. Stórskemmtilegir þættir sem enginn fróðleiksfús hlustandi ætti að láta framhjá sér fara!

Skræður: 02 – Yfirvöldin bönnuðu henni að giftast: Um litríka og átakanlega ævi Þórdísar Ebenesersdóttur I

Í þessu kasti er lesið úr minningum Björgúlfs Ólafssonar læknis, sem starfaði á Borneó og víðar í Indónesíu á árum fyrri heimsstyrjaldar. Margt kemur framandlega fyrir sjónir, og lýsingar Björgúlfs eru fullar af furðu aðkomumannsins en um leið hlýju og velvild. Hann lýsir líka dramatískum atburðum, til dæmis krókódílaveiðum þegar mikið gengur á, vægast sagt. Og mannlífið er auðugt og skemmtilegt.

Skræður: 97 – Íslenskur læknir á framandi slóðum: Björgúlfur á Borneo I

Ida Pfeiffer var þýsk kona sem ferðaðist um landið 1845. Í þessu kasti númer 2 úr minningum hennar segir hún frá ferðalögum sínum um landið, fegurð landsins en líka undarlegu hátterni hinna innfæddu. Þeir fylgjast sífellt með henni eins og naut góna á nývirki, og þykir henni oft nóg um. Hún er látin gista í kirkjum, sem virðast notaðar eins og geymsluhús, og sóðaskapurinn hvarvetna er yfirgengilegur.

Skræður: 100 – Íslandsferð Idu Pfeiffer 1845: Seinni hluti - fegurð landsins og sóðaskapur innfæddra

Þetta er annað kast upp úr Minningum þeim sem Guðrún Borgfjörð skildi eftir sig þegar hún lést 1930 og gefnar voru út árið 1946. Hér lýsir hún á bráðskemmtilegan hátt mörgu úr bæjarlífi Reykjavíkur, allt frá heimili Jóns Guðmundssonar ritstjóra sem var bæði fjörugt og litríkt, og til rottugangs og heldur subbulegra aðfara sumra læknanna í Reykjavík, en skortur þeirra á hreinlæti og vönduðum vinnubrögðum þætti ekki góður nútildags. Alltaf er Guðrún með augun hjá sér og kemur auga á merkilega atburði, stóra sem smáa.

Skræður: 11 – Rottugangur og subbulegir læknar í Reykjavík: Minningar Guðrúnar Borgfjörð II

Síðara kast af tveimur um „húsfrú Þórdísi“ og lesið úr frásögn Magnúsar Björnssonar um hana, ástir hennar og samferðafólk. Hér víkur sögunni til dansks kaupmanns á Skagaströnd sem Friðrik hét Hillebrandt. Það var stórlega breyskur maður sem ætlaði sér annað og meira hlutskipti en daga uppi á fátæklegum verslunarstað á Íslandi og varð líf hans einkar róstusamt. Sjálfur gerðist hann beiskur og þegar leiðir hans og Þórdísar Ebenesersdóttur lágu saman hafði hann af henni þau not sem hann þurfti, en lék hana þó hrottalega um leið. Sagan endaði í niðurlægingu og hörmung, en alltaf bar „húsfrú Þórdís“ sig jafn vel.

Skræður er heitið á nýju hlaðvarpi sem hinn fjölfróði útvarps- og fjölmiðlamaður Illugi Jökulsson sér um. Þar kynnir hann hlustendum Storytel efni gamalla íslenskra bóka af öllu tagi. Þar getur verið um að ræða ævisögur og endurminningar, sögurit og frásagnir af öllu tagi, þjóðsögur, skrímslasögur og hvaðeina milli himins og jarðar. Illugi kynnir efnið vandlega, segir frá bakgrunni frásagnanna, styttir og dregur saman ef þörf krefur og í tilfelli elstu bókanna lagar hann stundum textann að eyrum nútímafólks. En fyrst og fremst fá hinar gömlu skræður og fróðleikur þeirra að njóta sín. Stórskemmtilegir þættir sem enginn fróðleiksfús hlustandi ætti að láta framhjá sér fara!

Skræður: 03 – „Ég er frú Hillebrandt samt“ - Um litríka ævi og átakanleg ævilok Þórdísar Ebenesersdóttur II

Steinunn Þórarinsdóttir fæddist 1884 í Landbroti, var af alþýðufólki komin og upplifði ótrúlegar raunir og harðneskju þegar hún veiktist illa ung að árum. Hún fluttist síðan til Reykjavíkur og var ein þeirra sem „byggðu þessa borg“ að mati Vilhjálms S. Vilhjálmssonar blaðamanns sem tók viðtal við hana um líf hennar í hinni vaxandi borg. Steinunn vann áratugum saman alþýðustörf, hún var verkakona en einnig vann hún á Kleppi, á holdsveikraspítalanum og víðar, þar sem hún kynnti m.a. miðstöðvar. Æviminningar Steinunnar sem Vilhjálmur skráði eru einlæg, hreinskilin og hispurslaus mynd af lífsbaráttu alþýðukonu.

Skræður: 29 – Konan sem kyndir ofninn: Saga Steinunnar Þórarinsdóttur

Í þessu öðru kasti af þremur upp úr Sögu Snæbjarnar í Hergilsey lýsir hann ógleymanlegu fólki við Breiðafjörð en meginhlutinn er þó helgaður miklum mannraunum sem hann lenti í á sjónum. Eftir erfiða drauma, sem Snæbjörn tók jafnan mikið mark á, lendir bátur með honum og nokkrum öðrum á í miklum sjávarháska og alls óvíst hvort menn munu komast af. Þarna er lýst hlutskipti og örlögum íslenskra sjómanna um aldir. En um leið eru persónulýsingar Snæbjarnar stórmerkilegar og hvernig hann leggur sig fram um að sneiða hjá tilfinningasemi þótt miklar og heitar tilfinningar búi undir niðri.

Skræður: 31 – Sjávarháski og feigðardraumar: Saga Snæbjarnar í Hergilsey II

Grímu, safni frásagna sem þeir Þorsteinn M. Jónsson og Jónas Rafnar tóku saman, er margt hnýsilegt. Eitt af því er frásögn Erlends Árnasonar sem fæddist í Skagafirði 1810 en flutti á efri árum til Vesturheims og lést þar. Hann segir frá óhugnanlegum atburðum þegar margir heimilismenn á Svínavallakoti létust með voveiflegum hætti. En Erlendur lenti í ýmsu fleiru og í frásögn hans lýsir hann meðal annars viðureign sinni við óþekkt dýr, sem ekki er gott að segja hvað hefur verið. Frásögnin sver sig í ætt við margt af því litskrúðugasta sem Íslendingar á 19. öld skráðu um ævi sína.

Skræður: 37 – Saga Erlends Árnasonar – Manndauðinn í Svínavallakoti og fleiri furður

Snæbjörn Kristjánsson var bændahöfðingi og sjógarpur við Breiðafjörð, oftast kenndur við Hergilsey þar sem hann bjó lengst af. Hann fæddist 1854 og ritaði seint á ævinni minningar sínar sem eru býsna einstæð bók í íslenskri ævisagnaflóru. Snæbjörn var karlmenni mikið í gamalli (og góðri) merkingu þess orðs, hann lifði og hrærðist í heimi þar sem fornhetjur voru nánast jafn raunverulegar og lifandi fólk og lýsingar hans á fólki og viðhorfum þess svipar helst til þeirra fámálugu en sterku hetja. Í þessu fyrsta kasti lýsir hann ættmennum sínum og æskuárum.

Skræður: 30 – Skaparanum þóknaðist að senda mig í heiminn: Saga Snæbjarnar í Hergilsey I

Hlustaðu og lestu

Other podcasts you might like ...