App Store

Google Play

is Device Banner Block 894x1036

Stígðu inn í heim af óteljandi sögum

Hlustaðu og lestu

Illugi Jökulsson

Hinn fjölfróði útvarps- og fjölmiðlamaður, rithöfundurinn Illugi Jökulsson kynnir hlustendur Storytel efni gamalla íslenskra bóka af öllu tagi. Þar getur verið um að ræða ævisögur og endurminningar, sögurit og frásagnir af öllu tagi, þjóðsögur, skrímslasögur og hvaðeina milli himins og jarðar.

Skræður

Ida Pfeiffer var þýsk kona sem ferðaðist um landið 1845. Í þessu kasti númer 2 úr minningum hennar segir hún frá ferðalögum sínum um landið, fegurð landsins en líka undarlegu hátterni hinna innfæddu. Þeir fylgjast sífellt með henni eins og naut góna á nývirki, og þykir henni oft nóg um. Hún er látin gista í kirkjum, sem virðast notaðar eins og geymsluhús, og sóðaskapurinn hvarvetna er yfirgengilegur.

Skræður: 100 – Íslandsferð Idu Pfeiffer 1845: Seinni hluti - fegurð landsins og sóðaskapur innfæddra

Í þessu kasti er lesið úr minningum Björgúlfs Ólafssonar læknis, sem starfaði á Borneó og víðar í Indónesíu á árum fyrri heimsstyrjaldar. Margt kemur framandlega fyrir sjónir, og lýsingar Björgúlfs eru fullar af furðu aðkomumannsins en um leið hlýju og velvild. Hann lýsir líka dramatískum atburðum, til dæmis krókódílaveiðum þegar mikið gengur á, vægast sagt. Og mannlífið er auðugt og skemmtilegt.

Skræður: 97 – Íslenskur læknir á framandi slóðum: Björgúlfur á Borneo I

Í þessu kasti er drepið niður í Mönnum og minjum sem Finnur Sigmundsson tók saman og er lesin annars vegar frásögn Sigurðar Bjarnasonar, Söguþáttur úr Fnjóskadal, og hins vegar réttarrannsókn um dularfullt andlát Sigríðar Jónsdóttur, fátækrar vinnukonu á Illugastöðum í Fnjóskadal 1826.

Skræður: 84 – Vofveifleg saga úr Fnjóskadal

Jón Jónsson hét íslenskur bóndi, fæddur 1829 í Mývatnssveit. Á tímum þegar Ísland var afskekkt og einangrað og menntun alþýðu takmörkuð, steig Jón það einstæða skref að kenna sjálfum sér ensku og skrifaði svo sjálfsævisögu sem birtist í ensku blaði. Í þessu kasti er lesið upphaf ævisögunnar þar sem Jón segir frá uppruna sínum og dvöl í Kaupmannahöfn á æskuárum.

Skræður: 90 – Einstæð bók I: Íslenskur bóndi skrifaði sjálfsævisögu á ensku!

Í þessu seinna kasti er haldið áfram að lesa úr æviminningum Björgúlfs Ólafssonar læknis, sem starfaði á Borneó og víðar í Indónesíu á árum fyrri heimsstyrjaldar. Margt kemur framandlega fyrir sjónir og lýsingar Björgúlfs eru fullar af furðu aðkomumannsins en um leið hlýju og velvild. Hann lýsir líka dramatískum atburðum, til dæmis krókódílaveiðum þegar mikið gengur á, vægast sagt. Og mannlífið er auðugt og skemmtilegt.

Skræður: 98 – Íslenskur læknir á framandi slóðum: Björgúlfur á Borneo 2

Þormóður Torfason var einn umdeildasti og á sinn hátt róstusamasti fræðimaður íslenskur á fyrri tíð. Hann var um tíma í miklum metum í Kaupmannahöfn og Danakóngur sendi hann að safna handritum á Íslandi. Hann var því undanfari Árna Magnússonar. Seinna bjó hann lengi í Noregi og skrifaði langt og mikið rit um sögu Noregs. Hann skrifaði einnig einna fyrstur um Vínlandsfund fornmanna. Fræðimennsku hans þykir nokkuð ábótavant en hann á þó sinn stað í fræðunum. Hins vegar vakti órólegt einkalíf hans ekki minni athygli, en Þormóður varð mannsbani og var dæmdur til dauða, þótt dauðadómnum væri svo breytt. Litrík frásögn af litríkum manni.

Skræður: 41 – Þormóður Torfason: Ég hef heldur viljað drepa aðra en láta aðra drepa mig

Í bernskuminningum Halldórs Laxness segir frá því að innan við 10 ára gamall hafi hann verið farinn að skrifa heilmikið af sögum og hafi geymt þær í kistli, sem æskuvinur föður hans, Sæmundur holdsveiki, hafði smíðað handa honum. Svo vill til að til er ágrip af sjálfsævisögu Sæmundar þessa og er það næsta ótrúleg frásögn. Sæmundur bjó við skelfileg kjör á æskuárum og er þá vægt til orða tekið, en frásögnin er um leið ógleymanleg heimild um hlutskipti fátæklinga á Íslandi á 19. öld. Sæmundur leggst þó aldrei í eymd og volæði, heldur tekst á við örlög sín af ótrúlegri hugprýði og lífsþrótti.

Skræður er heitið á nýju hlaðvarpi sem hinn fjölfróði útvarps- og fjölmiðlamaður Illugi Jökulsson sér um. Þar kynnir hann hlustendum Storytel efni gamalla íslenskra bóka af öllu tagi. Þar getur verið um að ræða ævisögur og endurminningar, sögurit og frásagnir af öllu tagi, þjóðsögur, skrímslasögur og hvaðeina milli himins og jarðar. Illugi kynnir efnið vandlega, segir frá bakgrunni frásagnanna, styttir og dregur saman ef þörf krefur og í tilfelli elstu bókanna lagar hann stundum textann að eyrum nútímafólks. En fyrst og fremst fá hinar gömlu skræður og fróðleikur þeirra að njóta sín. Stórskemmtilegir þættir sem enginn fróðleiksfús hlustandi ætti að láta framhjá sér fara!

Skræður: 01 – Holdsveiki og kistill Halldórs Laxness: Magnaðar æviminningar Sæmundar holdsveika

Þetta er annað kast upp úr Minningum þeim sem Guðrún Borgfjörð skildi eftir sig þegar hún lést 1930 og gefnar voru út árið 1946. Hér lýsir hún á bráðskemmtilegan hátt mörgu úr bæjarlífi Reykjavíkur, allt frá heimili Jóns Guðmundssonar ritstjóra sem var bæði fjörugt og litríkt, og til rottugangs og heldur subbulegra aðfara sumra læknanna í Reykjavík, en skortur þeirra á hreinlæti og vönduðum vinnubrögðum þætti ekki góður nútildags. Alltaf er Guðrún með augun hjá sér og kemur auga á merkilega atburði, stóra sem smáa.

Skræður: 11 – Rottugangur og subbulegir læknar í Reykjavík: Minningar Guðrúnar Borgfjörð II

Þriðja kastið þar sem lesið er úr endurminningum Gyðu Thorlacius sýslumannsfrúar á Austurlandi í blábyrjun 19. aldar. Hún lýsir bæði stórum atburðum og smáum af mikilli einlægni og á mun opinskárri hátt en títt var á hennar dögum. Til dæmis lýsir hún sálarraunum sínum vegna fæðingarþunglyndis á mjög nútímalegan hátt, löngu áður en nokkur greining var til á því ástandi. Hér segir og frá vanda sem sýslumannshjónin lentu í þegar Jörundur hundadagakóngur tók völdin á Íslandi sumarið 1809 og Þórður Thorlacius sýslumaður óttaðist að hann yrði handtekinn og jafnvel líflátinn af hinum nýja valdhafa.

Skræður: 06 – Á dögum hundadagakóngsins: Endurminningar Gyðu Thorlacius III

Georg Steuart Mackenzie var enskur maður sem kom til Íslands árið 1810 og skrifaði merkilega ferðabók héðan þegar heim var komið. Í þessu kasti er leitað fanga í þeim kafla bókar hans sem fjallar um lífið í Reykjavík og ýmis fyrirmenni í bænum. Einnig lýsti Mackenzie mjög skemmtilega ferð sinni út í Viðey þar sem hann sótti heim Ólaf Stefánsson, fyrrverandi stiftamtmann og ættföður Stephensen-ættarinnar, en Ólafur var orðinn aldraður maður í þá daga en bar sig vel og vildi bjóða gestum sínum upp á allt það sem glæsilegast var til á heimilinu.

Skræður: 12 – Glöggt er gests augað I: Mackenzie heimsækir Ólaf stiftamtmann í Viðey

Guðrún Borgfjörð fæddist á Akureyri árið 1856, dóttir Jóns Borgfirðings sem á sínum tíma var landskunnur fræðaþulur. Fjölskyldan ólst upp í fátækt sem Guðrún lýsir af mikilli einlægni en um leið tekur hún eftir mörgu því sem aðrir veittu kannski litla athygli. Lýsingar hennar á snobbi fyrirfólks eru til dæmis eftirtektarverðar. Þegar Guðrún var 9 ára gömul ákvað fjölskylda hennar að flytjast suður til Reykjavíkur og þar heldur hún áfram bráðskemmtilegum og einlægum lýsingum á hlutskipti alþýðufólks.

Skræður: 10 – Fátækt og fyrirfólk á Akureyri: Minningar Guðrúnar Borgfjörð I

Hlustaðu og lestu

Other podcasts you might like ...