App Store

Google Play

is Device Banner Block 894x1036

Stígðu inn í heim af óteljandi sögum

Hlustaðu og lestu

Illugi Jökulsson

Hinn fjölfróði útvarps- og fjölmiðlamaður, rithöfundurinn Illugi Jökulsson kynnir hlustendur Storytel efni gamalla íslenskra bóka af öllu tagi. Þar getur verið um að ræða ævisögur og endurminningar, sögurit og frásagnir af öllu tagi, þjóðsögur, skrímslasögur og hvaðeina milli himins og jarðar.

Skræður

Ida Pfeiffer var þýsk kona sem ferðaðist um landið 1845. Í þessu kasti númer 2 úr minningum hennar segir hún frá ferðalögum sínum um landið, fegurð landsins en líka undarlegu hátterni hinna innfæddu. Þeir fylgjast sífellt með henni eins og naut góna á nývirki, og þykir henni oft nóg um. Hún er látin gista í kirkjum, sem virðast notaðar eins og geymsluhús, og sóðaskapurinn hvarvetna er yfirgengilegur.

Skræður: 100 – Íslandsferð Idu Pfeiffer 1845: Seinni hluti - fegurð landsins og sóðaskapur innfæddra

Í þessu kasti er drepið niður í Mönnum og minjum sem Finnur Sigmundsson tók saman og er lesin annars vegar frásögn Sigurðar Bjarnasonar, Söguþáttur úr Fnjóskadal, og hins vegar réttarrannsókn um dularfullt andlát Sigríðar Jónsdóttur, fátækrar vinnukonu á Illugastöðum í Fnjóskadal 1826.

Skræður: 84 – Vofveifleg saga úr Fnjóskadal

Í þessu seinna kasti er haldið áfram að lesa úr æviminningum Björgúlfs Ólafssonar læknis, sem starfaði á Borneó og víðar í Indónesíu á árum fyrri heimsstyrjaldar. Margt kemur framandlega fyrir sjónir og lýsingar Björgúlfs eru fullar af furðu aðkomumannsins en um leið hlýju og velvild. Hann lýsir líka dramatískum atburðum, til dæmis krókódílaveiðum þegar mikið gengur á, vægast sagt. Og mannlífið er auðugt og skemmtilegt.

Skræður: 98 – Íslenskur læknir á framandi slóðum: Björgúlfur á Borneo 2

Ida Pfeiffer var þýsk kona sem ferðaðist um landið 1845. Hún gaf út ferðasögu sína í Þýskalandi fáeinum árum síðar, og bera skrif hennar vott um ríka athyglisgáfu og leiða ýmislegt forvitnilegt í ljós um staðhætti og mannlíf á Íslandi undir miðja 19. öld séð með auga gestsins.

Skræður: 99 – Íslandsferð Idu Pfeiffer 1845: Fyrri hluti - Íslenskar konur, dramb og hörmuleg húsakynni

Þriðja kastið úr ævisögu Guðlaugs Kristjánssonar, er Indriði Indriðason skráði, segir frá því, þegar Guðlaugur er orðinn 17 ára og flytur frá Holti, þar sem hann hafði alist upp hjá vandalausum, og telst nú orðinn fullorðinn. Hann verður vinnumaður í Vatnsfirði á Vestfjörðum og er lýsingin á sveitinni og fólkinu þar skemmtileg og litrík. En hættur geta víða steðjað að, og í æsilegri frásögn þeirra Guðlaugs og Indriða, segir fyrst frá því þegar Guðlaugur er nærri drukknaður, en síðan frá óvenju ævintýralegri sjóferð.

Skræður: 83 – Dagur er liðinn III - Ævintýraleg sjóferð

Í þessu kasti segir frá því þegar Kristín er flutt heim til Íslands eftir langa dvöl í Kaupmannahöfn og fær sér fyrst vinnu á Hótel Reykjavík þar sem hún kynnist meðal annars skáldinu Einari Benediktssyni. Eftir að hún trúlofast og verður barnshafandi leggur hún allt sitt fé í að hjálpa heitmanni sínum að eignast skósmíðastofu, en það fer öðruvísi en ætlað var. Hún stofnar svo að lokum sína eigin matsölu, enda ráðin í að standa á eigin fótum þótt hún væri „bara kona“. Hér segir og af kynnum hennar og Tryggva Gunnarssonar bankastjóra.

Skræður: 85 – Litrík kona segir frá, endurminningar Kristínar Dahlstedt VI – „Bara kona“ opnar matsölu

Þegar komið var fram á síðari hluta 19. aldar var orðið sjaldgæft að harðindi eða pestir felldu Íslendinga í mjög stórum stíl. En um og upp úr 1880 dundi yfir mikið kuldaskeið og munaði þá oft litlu að hungurdauðinn kveddi dyra. Meðal þeirra sem skrifuðu um þennan erfiða tíma var Magnús F. Jónsson frá Torfastöðum í Miðfirði. Hann fékkst við margt um ævina og skrifaði kjarnyrta þætti frá æskuslóðum sem safnað var saman í bók fyrir 70 árum og ekki minni maður en Jónas frá Hriflu skrifaði formálsorð. Í þessu kasti má heyra einn þátt Magnúsar sem lýsir á ógleymanlegan hátt erfiðum lífskjörum á tímum sem eru okkur ekki svo fjarri.

Skræður: 47 – Harðindi á 19. Öld: Hafís, hungur og heyþrot

Páll V.G. Kolka var læknir, fæddur 1895. Hann var í hópi þeirra lækna sem lögðu grunn að bættu heilsufari Íslendinga á 20. öld með ötulu starfi sem héraðslæknir víða um land. Eftirminnilegastur er hann þó fyrir bráðskemmtileg skrif sín, ekki síst um ævi sína og fyrri tíma, auk þess sem hann fékkst nokkuð við skáldskap. Hér les Illugi úr bókinni Úr myndabók læknis, þar sem Páll rifjaði upp ýmsar minningar frá læknisferli sínum og rifjar upp kynni sín af minnisverðu fólki sem hann hafði hitt fyrir á þeim ferli. Ekki myndu öll skrif vera talin samræmast þagnarskyldu lækna nú til dags en skemmtileg eru þau og einstæð heimild um sína tíma.

Skræður: 42 – Úr myndabók Páls Kolka læknis I – Smámyndir um líf og dauða

Árið 1911 lagði íslenski læknirinn Þórður Guðjohnsen af stað í leiðangur á fjallið Matterhorn í Ölpunum og hugðist verða fyrstur Íslendinga til að klífa þetta fræga fjall. Þórður skrifaði seinna minningar sínar og í þessu kasti segir fyrst frá honum og ævi hans, en hann má heita fyrsti raunverulegi fjallamaður Íslands. Í síðari hluta kastsins segir frá leiðangri hans í Alpana, en í förinni upp á hið fræga fjall gat brugðið til beggja vona.

Skræður: 78 – Fyrsti fjallagöngumaður Íslands I: Þórður Guðjohnsen leggur á Matterhorn

Indriði Indriðason var fræðaþulur mikill og ættfræðingur. Hann gaf út ævisögu fyrir nærri 80 árum sem hann hafði skrifað eftir frásögn Guðlaugs Kristjánssonar, sem ævinlega var kenndur við Rauðabarðaholt í Dölum. Í þessu fyrsta kasti segir frá uppruna og uppeldi þessa alþýðupilts sem ólst upp hjá vandalausum af því foreldrar hans voru fátækir. Frásögnin er litrík og skemmtileg og er fráleitt nokkur barlómur, því Guðlaugur ber sig alltaf vel, en þó fer ekki milli mála að hlutskipti hans sem einstæðings hafa á köflum verið heldur einmanaleg.

Skræður: 81 – Dagur er liðinn I - Guðlaugur Kristjánsson og uppeldi hans í Dölum á 19. öld

Þetta er annað kast upp úr Minningum þeim sem Guðrún Borgfjörð skildi eftir sig þegar hún lést 1930 og gefnar voru út árið 1946. Hér lýsir hún á bráðskemmtilegan hátt mörgu úr bæjarlífi Reykjavíkur, allt frá heimili Jóns Guðmundssonar ritstjóra sem var bæði fjörugt og litríkt, og til rottugangs og heldur subbulegra aðfara sumra læknanna í Reykjavík, en skortur þeirra á hreinlæti og vönduðum vinnubrögðum þætti ekki góður nútildags. Alltaf er Guðrún með augun hjá sér og kemur auga á merkilega atburði, stóra sem smáa.

Skræður: 11 – Rottugangur og subbulegir læknar í Reykjavík: Minningar Guðrúnar Borgfjörð II

Hlustaðu og lestu

Other podcasts you might like ...