Grundvallarit Trausta Valssonar, Skipulag byggðar á Íslandi – frá landnámi til líðandi stundar, skiptist í fimm „bækur“, sem eru nokkuð sjálfstæðar að efni. Hér eru lesnar fimm hljóðbækur sem fylgja þessari skiptingu.

Á Íslandi er meira um beint samspil mannlífs, atvinnulífs og byggða við náttúruöflin en í flestum öðrum löndum. Höfundurinn, sem var fyrsti prófessorinn í skipulagi við íslenskan háskóla, lýsir þessu í bók 1: Náttúran – Hið mótandi afl, í sagnfræðilegu yfirliti.